Eén van de gevolgen waar de bezitters van een piano of vleugel mee te maken hebben is het effect van droge lucht op hun piano of vleugel. In het minst erge geval ontstemd het instrument, in het ergste geval kan de zangbodem scheuren. Daarnaast kan het gebeuren dat er toetsen en hamers gaan vastzitten. Al deze gevolgen zijn te verhelpen, maar dit kan grote kosten met zich meebrengen of ten minste ergernis Waarom vormt droge lucht zo'n bedreiging voor onze instrumenten? Dit komt omdat ze voor het grootste deel gemaakt zijn van hout. Hout heeft de eigenschap bij droogte te krimpen en bij vochtigheid uit te zetten.

Daarnaast krimpt hout ook nog door veroudering. Zelfs nog na eeuwen. Eén van de eigenschappen van de ons omringende lucht is dat deze een hoeveelheid water kan opnemen in de vorm van waterdamp.
Hoeveel dit is, is afhankelijk van de temperatuur en de druk. De druk is verder niet van belang omdat die niet noemenswaardig verandert.
Een kubieke meter lucht van 5° C kan maximaal 6,8 gram waterdamp bevatten. Een kubieke meter lucht van 50° C kan maximaal 84 gram waterdamp bevatten. In beide gevallen is de relatieve luchtvochtigheid (r.v.) 100%. Warme lucht kan dus meer waterdamp kan bevatten dan koude lucht. Je ziet dat heel duidelijk als je een koud voorwerp (bijvoorbeeld een brillenglas) in een warme ruimte brengt. Het laagje lucht vlak tegen het voorwerp is koelt sterk af en daarin condenseert de damp en wordt zichtbaar als druppels. Als het voorwerp na een tijdje de temperatuur van zijn nieuwe omgeving heeft aangenomen verdwijnen de druppeltjes.
Als het 's winters streng vriest bevat de buitenlucht weinig vocht. Deze koude lucht met weinig waterdamp dringt ons huis binnen en wordt opgewarmd waardoor de relatieve vochtigheid van deze lucht enorm daalt. Het vervelende nu is dat deze lucht vocht gaat onttrekken aan het huis en de voorwerpen die zich er in bevinden. Dit gaat door tot dat er een evenwicht is.

Het wordt voor houten meubelen en muziekinstrumenten gevaarlijk wanneer de r.v. lager is dan 40%. Zonder maatregelen kan bij aanhoudende vorst de r.v. gemakkelijk dalen tot minder dan 20%. Het is het moeilijk om een standaard oplossing te geven. Alle huizen zijn anders, worden op verschillende wijze verwarmd, de ligging is verschillend en ook de omgang van de bewoners met verwarming, ventilatie en vochtproductie (koken, planten watergeven, wassen etc.) is heel verschillend. Allereerst moeten we de r.v. in een huis meten voordat we er uitspraken over kunnen doen. Het meest gebruikte meetinstrument voor huishoudelijk gebruik is de haarhygrometer.

Schaf een goede hygrometer aan bij een speciaalzaak, of bij ons. Voor minder dan € 30,- hebt u er een.
Geeft uw goed geregenereerde en correct afgestelde hygrometer een r.v. lager dan 40% aan, dan wordt het tijd voor maatregelen. Hieronder een aantal. Houd daarbij de hygrometer in de gaten.

Van verdampingsbakjes aan radiatoren moet u niet te veel verwachten, de hoeveelheid water die ze verdampen is eenvoudig te gering. Bovendien treedt in bepaalde types na verloop van tijd schimmelvorming op. Bijtijds bijvullen en schoonmaken is dus noodzakelijk.
Planten die veel water verdampen (dunne bladeren) kunnen ook een bijdrage leveren aan het op peil houden van de r.v. als u ze natuurlijk voldoende en op tijd water geeft.
Voor degenen die geen centrale verwarming hebben kan een bak met water op de kachel een goedkope oplossing zijn. Let hierbij echter goed op dat het niet te vochtig wordt.

Als u overweegt een luchtbevochtiger aan te schaffen, kies er dan bij voorkeur een die is voorzien van een hygrostaat. De Dampp-Chaser heeft zo een hygrostat. Deze houdt de r.v. constant. Voor prijzen infomeer bij ons.
Met luchtbevochtigers die langs mechanische weg water vernevelen, moet u voorzichtig zijn. Na verloop van tijd kan alles met een dunne witte laag kalk worden bedekt. Deze kalk is afkomstig uit het water. Laat u goed voorlichten alvorens u een luchtbevochtiger aanschaft, gewapend met de kennis uit dit artikel bent u al een eind op weg.
Stook het niet te warm, bij verwarming van de lucht daalt de r.v. en we hebben gezien dat naarmate de luchttemperatuur hoger is, er meer water nodig is om deze op een bepaalde r.v. te brengen. Streef niet naar een hoge r.v., zeker niet in combinatie met een hoge temperatuur waardoor de kans groot is dat ramen beslaan of ernstiger, buitenmuren en slecht geïsoleerde platte daken nat zullen worden en er schimmelvorming kan optreden. Tijdens vorstperiodes is een r.v. van ca. 40% voldoende. In kamers met enkel glas is deze waarde zelfs moeilijk of niet te bereiken, het water dat wordt verdampt slaat weer neer op de ramen.
U ziet dat ook de mate waarin een huis geïsoleerd is, invloed heeft op het gedrag van vocht. N.B. Niet vergeten moet worden dat er ook andere meubelen en muziekinstrumenten van hout, schade door droge lucht kunnen oplopen. Ook voor mensen is droge lucht niet goed. Irritatie van keel- en neusslijmvliezen kan het gevolg zijn.